اسپاستیسیتی علامت و مشخصه برخی از بیماری های عصبی است که باعث می شود عضلات خاصی به یکباره منقبض شوند. شدت آن متغیر است و می تواند بر حرکت و گفتار تأثیر بگذارد. چندین گزینه درمانی برای اسپاستیسیتی وجود دارد، از جمله فیزیوتراپی، دارو و تزریق سم بوتولینوم یا همان بوتاکس
اسپاستیسیتی چیست؟
اسپاستیسیتی اختلالی در الگوهای حرکتی عضلانی است که باعث می‌شود عضلات خاصی در هنگام حرکت یا حتی در حالت استراحت به یکباره منقبض شوند. عضلات منقبض می مانند و در برابر کشش مقاومت می کنند. در حرکت اختلال ایجاد می کند و همچنین می تواند بر گفتار و راه رفتن شما تأثیر بگذارد.
اسپاستیسیتی می تواند عضلات را در هر قسمتی از بدن تحت تاثیر قرار دهد، اما بیشتر در عضلات پا دیده می شود. علائم ممکن است در بین افراد متفاوت باشد و می تواند دردناک، مختل کننده و ناتوان کننده باشد.
تفاوت اسپاستیسیتی، اسپاسم :
اسپاستیسیتی از اختلال در مراکز عصبی مرکزی (مغز و نخاع) منشا می گیرد در حالی که اسپاسم منشأ محیطی دارد. اما هردو منجر به گرفتگی و انقباض غیرارادی عضلات می شوند. با وجود تفاوت در منشأ، درمان و روند درمانی متفاوت دارند.
اسپاستیسیتی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- افزایش تون عضلانی (هایپرتونی)
- اسپاسم عضلانی (انقباضات سریع و یا غیرارادی عضلانی پایدار)
- کلونوس (مجموعه ای از انقباضات سریع غیرارادی عضلانی که ممکن است شبیه لرزش باشد که اغلب در مچ پا تجربه می شود)
- درد یا ناراحتی
- پاسچرغیرطبیعی
- ناهنجاری های عضلانی،مفصلی و یا استخوانی
- دشواری در انجام فعالیت های روزانه مانند لباس پوشیدن و حمام کردن
- اختلال خواب به دلیل اسپاسم دردناک یا گرفتگی عضلات
چه زمانی و چگونه به دنبال مراقبت پزشکی باشیم؟
وقتی برای اولین بار و بدون علت مشخص دچار اسپاستیسیتی می شوید، رفته رفته گرفتگی بدتر و مکرر می شود و درد در اسپاستیسیتی به دلیل سفت شدن عضلات و مفاصل تجربه می شود و این وضعیت مانع از انجام کارهای روزمره می شود و به همین دلیل مراقبت های پزشکی حائز اهمیت است.
اسپاستیسیتی طولانی مدت و درمان نشده می تواند منجر به خشکی مفاصل و یا زخم بستر شود که بسیار دردناک هستند. با تماس با پزشک مراقبت های اولیه خود شروع کنید، که ممکن است شما را برای آزمایشات بیشتر یا فیزیوتراپی ارجاع دهد.
چه چیزی باعث اسپاستیسیتی می شود؟
حرکت ارادی شامل یک سری ارتباطات بین ماهیچه ها و مغز است که سیگنال هایی از طریق اعصاب و نخاع منتقل می شود. شرایط مادرزادی یا سایر عواملی که بر ناحیه خاصی از مغز، نخاع یا اعصاب تأثیر می‌گذارند می‌توانند بر جریان سیگنال‌ها و عضلات تأثیر بگذارند.
اسپاستیسیتی معمولاً به دلیل آسیب به مسیرهای عصبی در مغز یا نخاع ایجاد می شود که حرکت و رفلکس ها را کنترل می کند.
از این آسیب ها میتوان به این موارد اشاره کرد :
- اسپاستیسیتی در فلج مغزی: اسپاستیسیتی در افراد مبتلا به فلج مغزی ناشی از آسیب به بخشی از مغز است که تون و حرکت ماهیچه ها را کنترل می کند. ماهیچه های بازو و پا ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند. کودکانی که در نهایت فلج مغزی تشخیص داده می شود ممکن است در دوران نوزادی علائم اسپاستیسیتی را نشان ندهند، اما این مشکل می تواند در طول زمان و با بالغ شدن کودک آشکارتر شود.
تصویر زیر انواع الگو قرارگیری اندام ها در فلج مغزی را نشان می دهد:
- اسپاستیسیتی در مولتیپل اسکلروزیس: افراد مبتلا به ام اس می توانند اسپاستیسیتی عضلات ساق و لگن را تجربه کنند که در نتیجه اسپاستیسیته فلکسوری (پاها و باسن در حالت خم قفل شده اند) یا اسپاستیسیتی اکستانسوری، که در آن عضلات اکستانسوری پاها را صاف نگه می دارند و گاهی اوقات روی مچ پا ضربدری می شوند.
- اسپاستیسیتی ناشی از آسیب مغزی: مدت کوتاهی پس از یک آسیب مغزی تروماتیک یا آسیب نخاعی یا سکته مغزی، فرد ممکن است علائم سفتی عضلانی را در قسمت‌های مختلف بدن نشان دهد که ممکن است با بهبود مغزی بهبود یابد. اسپاستیسیته ناشی از آسیب نخاعی یا سکته مغزی می تواند چالش برانگیز باشد زیرا محل آسیب می تواند سیگنال های ارتباطی مغز با عضلات مختلف را تحت تاثیر قرار دهد. پیام های رفلکسی از عضلات ممکن است به مغز نرسد، یا سیگنال‌های نابسامان بیش از حد از مغز به عضله ممکن است از پاسخ طبیعی آن جلوگیری کند.
مراقبت و درمان اسپاستیسیتی:
درمان اسپاستیسیته برای بهبود راحتی، تحرک و استقلال مهم است. بدون درمان، اسپاستیسیتی می تواند منجر به درد، بدشکلی دائمی مفصل، عفونت دستگاه ادراری، یبوست مزمن و زخم بستر شود. اهداف درمان شامل شل کردن عضلات تا حد امکان، تسکین درد و سفتی، تشویق به رشد عضلانی طولانی مدت در کودکان و بهبود حرکت و استقلال بیمار است.
چندین گزینه درمانی برای اسپاستیسیتی وجود دارد. افرادی که اسپاستیسیتی دارند معمولاً بیش از یک درمان را در یک زمان انجام می دهند. اگرچه هیچ درمان قطعی برای اسپاستیسیتی وجود ندارد، اما این درمان ها می توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. موثرترین راه برای درمان اسپاستیسیته، تیمی از درمانگران با تخصص های مختلف است. اعضای این تیم ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشند:
متخصص مغز و اعصاب ، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، پزشک متخصص،فیزیوتراپیست،کاردرمانگر، آسیب شناس گفتار و زبان(گفتار درمانگر)،جراح مغز و اعصاب و جراح ارتوپد.
فیزیوتراپی با گرما درمانی ، سرما درمانی ، تمرین درمانی ، تحریک الکتریکی ، بیوفیدبک و درمان های دستی می تواند به حداکثر انعطاف پذیری عضلانی، دامنه حرکتی، هماهنگی و قدرت بیمار کمک کند.
درمان می تواند توانایی بیمار را برای انجام وظایف روزانه افزایش دهد تا او بتواند تا حد امکان مستقل زندگی کند.
داروها ممکن است به صورت جداگانه یا ترکیبی استفاده شوند. پزشک تغذیه رژیمی را برای بیمار تنظیم می کند که به بهبودعلائم و به حداقل رساندن عوارض جانبی کمک می کند. داروهای داخل نخاعی به طور مداوم از طریق پمپی که از طریق جراحی در شکم قرار می گیرد، در مایع مغزی نخاعی آزاد می شوند.
درمان جراحی اسپاستیسیتی ممکن است برای برخی بیماران توصیه شود. ریزوتومی یک روش جراحی است که در آن یک جراح مغز و اعصاب به اعصاب حسی فیبر مانند در امتداد ستون فقرات دسترسی پیدا می کند و اعصابی را که پیام های انقباض را به عضلات آسیب دیده منتقل می کنند به دقت جدا می کند. جراح غیرطبیعی ترین الیاف را برش می دهد تا اسپاستیسیتی را از بین ببرد و در عین حال سایر عملکردهای حرکتی و حسی را حفظ کند.
در صورتی که تمایل دارید می توانید پرسش خود را از طریق سایت زتاطب از متخصص فیزیوتراپی بپرسید.
در صورت داشتن سوال از لینک پرسش و پاسخ ، سوال خود را مطرح نمایید.