پیرو مطلب قبلی که در مقاله اخیر گفته شد:
مرحله اول مداخله فیزیوتراپی در کودکان مبتلا به فلج مغزی:
مداخله زودهنگام (از تولد تا 3 سالگی)
از نظر تئوری، درمان زودهنگام می تواند تأثیر مثبتی بر رشد سیستم عصبی و بهبودی پس از آسیب داشته باشد.
توانایی سیستم عصبی برای انعطاف پذیری در پاسخ به آسیب و بهبود و توسعه بعد ازآن، پلاستیسیته نامیده می شود.
اگر نوزادان دارای بیماری هایی نورولوژیکی ( عصبی ) در همان مراحل اولیه نوزادی از درمان های فیزیوتراپی استفاده کنند، میتوانند از این ویژگی پلاستیسیته مغز استفاده کنند و بخشی از آسیب مغزی را بهبود ببخشند.
تصمیم برای شروع مداخله فیزیوتراپی و تکرار و مدت آن بر اساس عملکرد عصبی- حرکتی نوزاد در طول معاینه فیزیوتراپی و میزان توجه و نگرانی های خانواده است. چندین ابزار ارزیابی توسط فیزیوتراپیست ها در کلینیک برای شناسایی نوزادان مبتلا به فلج مغزی در اسرع وقت استفاده می شود.
مشکلاتی که اغلب در طول فیزیوتراپی شناسایی می شوند شامل :
مداخله زودهنگام معمولاً 3 سال اول زندگی را در بر می گیرد. در طول این مدت،نوزادان معمولا در حال ایجاد اعتماد به مراقبین خود هستند و یاد می گیرند که چگونه با خیال راحت درمحیط حرکت کنند.
داشتن فرزند معلول غالبا برای خانواده آن ها استرس زا است و مهم ترین مداخله در این مرحله آموزش به خانواده است .
این آموزش ها شامل : آموزش خانواده در مورد ناتوانی کودک و آموزش یکسری روش ها در انجام کارهایی مثل: پوزیشن کودک ( حالت بدنی کودک)، حمل کردن کودک، غذا دادن و لباس پوشیدن کودک است.
اهداف کلی فیزیوتراپی در مداخله اولیه کودکان مبتلا به فلج مغزی عبارتند از:
- بهبود ارتباط و تعامل نوزاد و والدین
- تشویق به توسعه مهارت های عملکردی و بازی
- ارتقاء رشد حسی حرکتی
- بهبود کنترل سر و تنه
- بهبود و حفظ راستای عمودی بدن
تمرین درمانی در کودکان مبتلا به فلج مغزی
- تمرینات دامنه حرکتی
اگر نوزاد در جدا کردن پاها برای پوشک کردن مشکل داشته باشد یا بافت نرم پاشنه سفت و غیر قابل انعطاف (مثل تاندون آشیل کوتاه و سفت ) باشد، ممکن است تمرینات دامنه حرکتی ملایم برای آنها مناسب باشد.
می توان به والدین آموزش داد که دامنه حرکتی را در کارهای روزانه مثل پوشک کردن، حمام کردن و لباس پوشیدن انجام دهند و از اعمال نیروی زیاد که باعث آسیب می شود جلوگیری کنند.
- درمان حرکتی با محدود سازی حرکت
Constraint-Induced Movement Therapy (CIMT)
کودکان خردسال مبتلا به فلج مغزی از 18 ماه تا 3 سال درگیری اندام فوقانی یک طرفه دارند ، نامزدهای خوبی برای انجام این تکنیک هستند.
برای جلوگیری از استفاده کودک مبتلا به همی پلژی از اندام سالم، زمانی که از اندام مبتلا استفاده میکند، یک گچ کوتاه روی اندام سالم استفاده می‌شود ، تا کودک مجبور به استفاده ازاندام مبتلا شود.
کودکان 3 تا 6 ساله نیز ممکن است با این مداخله در کلینیک یا در خانه درمان شوند.
- ( Bimanual therapy )درمان دو دستی
درمان دو دستی شامل تمرین دقیق و برنامه ریزی شده و انجام بازی ها و فعالیت های دو دستی برای بهبود توانایی کودک در استفاده از دست ها با هم است.
درمان دو دستی با تمرکز بر استفاده همزمان از هر دو دست برای بازیابی عملکرد اندام فوقانی در بیماران مبتلا به فلج مغزی دارای نقص حرکتی استفاده می شود.
- وضعیت های عملکردی
دو وضعیت بسیار کاربردی برای یک فرد، نشستن و ایستادن است. زیرا حالت تحمل وزن و جهت گیری عمودی را می توان با هر یک از این وضعیت ها به دست آورد. برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی به دلیل شدت درگیری نمی‌توانند حالت ایستاده داشته باشند اما تقریبا همه آن ها توانایی نشستن را دارند.
زمانی که کودک ، توانایی ایستادن مستقل را ندارد میتوان از یکسری وسایل کمکی که با حمایت تنه و کنترل حرکات اندام تحتانی اجازه ایستادن به کودک را می دهد استفاده کرد ، در این حالت حتما باید به راستای بدنی و وضعیت مناسب اندام ها توجه کرد .
در حین ایستادن با کمک میتوان همزمان روی توانایی کنترل سر و عملکردهای اندام فوقانی با کمک ابزارهای مختلف کار کرد.
برنامه های ایستاده معمولاً زمانی که کودک در حدود 12 تا 16 ماهگی است شروع می شود.ایستادن حداقل 60 دقیقه، چهار یا پنج بار در هفته به عنوان یک دستورالعمل کلی توصیه می شود.
هدف تمرینات ایستاده ، بهبود تراکم استخوان و رشد لگن و بهبود انقباضات عضلانی است.
- تحرک مستقل
تحرک را می توان از روش های مختلف به دست آورد. غلتیدن به طرفین در حالت خوابیده، خزیدن، چهار دست و پا راه رفتن، و ایستادن از نمونه حرکات مستقل هستند
که بسته به شرایط کودک و محیط میتوان از آنها استفاده کرد.
- تمرینات و بازی هایی برای تمرین کنترل اندام تحتانی
در شکل 1 تمرین چمباته زدن و خم شدن در کودکان مبتلا به فلج مغزی نشان داده شده است، کودکان برای برداشتن اسباب بازی ها یا بیرون آوردن اسباب بازی از جعبه چمباتمه(اسکوات) زده اند .این تمرین برای توانایی خم شدن شدن و برداشتن اجسام و حتی راه رفتن کودکان ضروری است و کودک باید بتواند با حفظ تعادل بدن خم شده و خود را به اجسام برساند.
تمرین چمباته زدن و خم شدن در کودکان مبتلا به فلج مغزی. شکل 1
در شکل ۲ تمرین نشستن به ایستادن و یا ایستادن به نشستن نشان داده شده است.
در تمامی مراحل درمانگر کودک را حمایت میکند و حرکات درست برای ایستادن یا نشستن را به او آموزش می دهد تا کودک در تمامی این مراحل به استقلال برسد.
آموزش تردمیل با پشتیبانی از وزن بدن
استفاده از تردمیل با پشتیبانی از وزن بدن یک روش توانبخشی قابل قبول برای بهبود عملکرد راه رفتن کودکان مبتلا به فلج مغزی شناخته شده است. همانطور که در شکل 3 نشان داده شده است در این روش با حمایت از وزن بدن و ایمن کردن کودک میتوان او را به راه رفتن تشویق کرد .
امکان آموزش کودک با این روش تا ۱۹ ماهگی امکان پذیر است و در طی آزمایشی که دو روز در هفته به مدت ۱۲ هفته از این روش استفاده شد بهبودی چشمگیری در راه رفتن کودکان مبتلا به فلج مغزی حاصل شد.
شکل 3 . آموزش تردمیل با پشتیبانی از وزن بدن برای کودک مبتلا به فلج مغزی.
تمامی این مطالب و درمان های گفته شده در مداخله زودهنگام فقط جهت افزایش آگاهی است و کلیه مداخلات فیزیوتراپی ، باید زیر نظر یک فیزیوتراپیست انجام شود.
در صورتی که تمایل دارید می توانید پرسش خود را از طریق سایت زتاطب از متخصص فیزیوتراپی بپرسید.
در صورت داشتن سوال از لینک پرسش و پاسخ ، سوال خود را مطرح نمایید.