فشار خون بالا یک چالش جدی سلامتی است ، داده های جمع آوری شده از کشورهای مختلف نشان می دهد که 21 درصد از جمعیت جهان مبتلا به فشار خون هستند. تخمین زده می شود که در سال 2025 ، یک و نیم میلیارد نفر به فشار خون بالا مبتلا خواهند شد و نرخ مرگ و میر به ۴/۹ میلیون نفر می رسد.
رشد طبیعی فشار خون از بچگی شروع شده و همراه با افزایش سن بالا می‌رود. فشار خون در مردان بیش از زنان است.افزایش فشار خون با دو فاکتور مهم رژیم غذایی ناسالم و نداشتن فعالیت جسمانی منظم و روزانه، ارتباط دارد. فشار خون بالا در سه گروه نوع یک، نوع دو و نوع بدخیم طبقه بندی می‌شود. فشار خون نوع یک به چندین فاکتور از جمله ساختار ژنتیکی و ارثی شخص بستگی دارد و درمانش مشکل تر از فشار خون بالای نوع دوم است. فشارخون نوع دوم معمولاً به راحتی قابل درمان است، چون به عوامل اکتسابی و روش زندگی و تنبلی جسمانی و پر خوری ارتباط دارد. فشار خون بالای نوع بدخیم معمولاً مربوط به سرطان غده فوق کلیوی است و درمان این نوع فشار خون بالا نیز آسان نیست.
فشار خون طبیعی چیست ؟
فشار خون طبیعی بدلیل مقاومت دیواره عروق در مسیر جریان خون بوجود می آید. فشار خون به مقدار خونی که قلب پمپ می‌کند و مقدار مقاومت شریان‌ها در برابر جریان خون بستگی دارد. هرچه قلب بیشتر کار کند و خون بیشتری پمپ کند و شریان‌ها باریک‌تر باشند، فشار خون بالاتر می‌رود.
فشار خون با دو عدد گزارش می‌شود: فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) برابر است با فشار در شریان‌ها هنگامی که قلب منقبض می‌شود. فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) برابر است با فشار در شریان‌ها هنگامی که قلب شل می‌شود.
فشار خون بالا چیست؟
در این بیماری ، فشار بالای خون در مقابل دیواره‌ی عروقی که خون را از قلب به دیگر قسمت‌های بدن حمل میکنند، در طولانی‌مدت باعث به وجود آمدن بیماری‌هایی مانند بیماریهای قلبی می‌شود.
دسته بندی فشار خون بالا
براساس تعریف آکادمی قلب و عروق آمریکا دسته‌بندی‌های فشار خون به شرح زیر است:
- فشار خون طبیعی: فشار خون طبیعی پایین تر از ۱۲۰ /۸۰ میلیمتر جیوه است.
- فشار خون افزایش یافته: هنگامی که فشار سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ میلیمتر جیوه و فشار دیاستولیک کمتر از ۸۰ میلیمتر جیوه باشد. فشار خون افزایش یافته میتواند در طول زمان بدتر شود، مگر اینکه اقداماتی برای کنترل فشار خون انجام شود.
- مرحله‌ی ۱ فشار خون بالا: هنگامی که فشار سیستولیک از ۱۳۰ تا ۱۳۹ میلیمتر جیوه و فشار دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ میلیمتر جیوه باشد.
- مرحله‌ی ۲ فشار خون بالا: هنگامی که فشار سیستولیک ۱۴۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر و فشار دیاستولیک ۹۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر باشد.
- فشار خون بالای سیستولیک: نوع رایج فشار خون بالا است که در افراد با سن بیشتر از ۶۵ سال دیده می‌شود. در این بیماری فشار دیاستولیک طبیعی است (کمتر از ۸۰ میلیمتر جیوه) ولی فشار سیستولیک بالا است (بیشتر یا مساوی میلیمتر ۱۳۰جیوه )
عوارض فشار خون بالا
فشار خون بالا (پرفشاري خون)، شايعترين بيماري قلبي- عروقي در سالمندان است كه هزينه درماني و مراقبتي بالايي را به خود اختصاص ميدهد. فشارخون بالا درصورتی‌که درمان نشود، به کلیه ها آسیب می رساند و موجب نارسایی کلیوی، سکته مغزی، حمله قلبی و بیماریهای مرگبار دیگری شده و میتواند کیفیت زندگی فرد را به طرز چشمگیری کاهش‌دهد.
درمانهای غیر دارویی و فیزیوتراپی در فشار خون بالا
توجه : کلیه درمانهای دارویی و غیر دارویی بایستی زیر نظر تیم درمان مجرب انجام شود و مبتلایان به فشار خون بالا از انجام درمانهای خود سرانه پرهیز نمایند.
از آنجايي كه مصرف دارو در بيماران سالمند مستلزم رعايت مسايل فراواني از جمله تداخل دارویی در این افراد است که معمولا داروهای متعددی مصرف میکنند، امروزه پژوهشگران با توجه به مكانيسم آسيب شناسي پرفشاري خون، روشهاي غيردارويي را به جاي رژيم دارويي و یا در کنار رژیم دارویی توصيه ميكنند. روشهاي غيردارويي شامل تعديل سبك زندگي از قبيل دريافت رژيم غذايي كم سديم، كم چربي، پر پتاسيم، پر كلسيم، كاهش وزن در افراد چاق، ورزش روزانه و كاهش اضطراب و ترس ميباشد. مطالعات نشان داده اند که ورزش منظم هوازي و مقاومتی در سالمندان دارای فشار خون بالا (پر فشار خون) باعث كاهش فشار خون سيستول و دياستول مي شود. به هر حال يك برنامه فعاليت ورزشی منظم در سالمندان که به تدريج شروع شود و به مدت 30 تا 45 دقيقه در اغلب روزهاي هفته تداوم پيدا كند می تواند به کاهش فشارخون بالا منجر شود.
اتساع وابسته به جریان (Fellow Mediated Dilatation) شاخصی است که در جهت ارزیابی عملکرد عملکرد اندوتلیوم عروق استفاده م شود و بیانگر درصد اتساع شریان در پاسخ به افزایش جریان خون می باشد. از آنجا که افزايش جريان خون منجر به تحريک اندوتليوم و رهاسازي عوامل گشاد کننده عروقي مانند نيتريک اکسيد شده و اتساع شريان را در پيخواهد داشت و اتساع شريان در زمان پرخوني نشان دهنده عملکرد بهتر اندوتليوم عروق خواهد بود، لذا بهبود این شاخص در نتیجه تمرینات ورزشی میتواند نشانگر غير مستقيم از عملکرد بهتر اندوتليال عروق بوده و میتواند آترواسکلروز و وسعت گرفتاري عروق را پيشبيني کند. بنابراین کسب هرگونه سازگاری و تغییر مثبت در این شاخص به دنبال تمرینات ورزشی منظم، برای سلامتی افراد به ویژه سالمندان بسیار مفید و کاربردی خواهد بود. از دیگر تغییراتی که در سالمندان رخ میدهد تغییر در عوامل آنتروپومتریک به ویژه افزایش درصد چربی بدن و کاهش عملکرد جسمانی به ویژه قدرت و تعادل، میباشد که میتواند منشاء بسیاری از مشکلات در سالمندی باشد، به نحوی که مطالعات نشان دادهاند که عدم فعالیت ورزشی منظم، یکی از عوامل مهم ایجاد کننده و تشدید کننده کاهش توده و قدرت عضلانی در سالمندان است. مشخص شده است که مردان و زنان مسنی که از نظر جسمانی غیرفعال هستند در معرض کاهش توده عضلانی، ریسک افتادن و کاهش عملکرد قرار دارند. در این راستا به نظر میرسد که تمرین مقاومتی میتواند گزینه مناسبی برای سالمندان باشد. به منظور بررسی اثر تمرین مقاومتی به جهت مقابله با کاهش توده عضلانی، مطالعات زیادی انجام شده است که نتایج آنها حاکی از افزایش سطح مقطع، حجم، قدرت، عملکرد عضلانی و تعادل به دنبال تمرین مقاومتی میباشد و پیشنهاد کردهاند که فعالیت ورزشی مقاومتی میتواند از کاهش توده عضلانی جلوگیری و حتی روند آن را معکوس سازد.
یافته های پژوهش محققین نشان داده است که انجام تمرین مقاومتی و هوازی میتواند با بهبود عوامل همودینامیکی نظیر میانگین فشار شریانی (MBP) ، حاصل‌ضرب تعداد ضربان قلب در فشار خون ( (Rate pressure product - RPP و اتساع وابسته به جریان (Fellow Mediated Dilatation) بار وارده به سیستم قلبی – عروقی را کاهش داده و از بروز مشکلات و بیماریهای قلبی – عروقی مرتبط با افزایش سن و سالمندی پیشگیری کند. همچنین با افزایش قدرت عضلات و تعادل در سالمندان مورد مطالعه خطر افتادن را کاهش و کیفیت زندگی در آنان افزایش خواهد یافت. بنابراین با احتیاط میتوان گفت که انجام تمرینات مقاومتی که از شدت و حجم کافی برخوردار باشند میتواند به عنوان مکمل تمرینات هوازی در سالمندی مورد توجه قرار گیرد.
در صورتی که تمایل دارید می توانید پرسش خود را از طریق سایت زتاطب از متخصص فیزیوتراپی بپرسید.
در صورت داشتن سوال از لینک پرسش و پاسخ ، سوال خود را مطرح نمایید.