گیر افتادگی عصب اولنا

این سندرم با نام های دیگری مثل التهاب عصب اولنا و سندرم تونل کوبیتال نیز شناخته می‌شود و در این عارضه عصب اولنا در تونل کوبیتال تخت فشار قرار می‌گیرد.

مجرای کوبیتال تشکیل شده از اپی کوندیل داخلی استخوان بازو و زائده‌ی اوله‌کرانون استخوان زند زیرین است که کف آن را رباط جانبی داخلی آرنج تشکیل می‌دهد.

عصب اولنا از این مجرا عبور کرده و حس انگشت کوچک و نیمه‌ی داخلی انگشت حلقه را تامین می‌کند. از لحاظ حرکتی هم عضلات کوچک دست و دوتا عضله در ساعد را عصب دهی می‌کند.

دلایل احتمالی ایجاد عارضه گیر افتادگی عصب اولنا:

1. تغییرات تخریبی استخوانی در استخوان بازو و یا استخوان زند زیرین در محل تشکیل مجرای کوبیتال که عصب اولنا را درگیر می‌کند
2. آسیب و ضربه‌ی مستقیم به ناحیه کوبیتال و آسیب دیدن عصب اولنا
3. دررفتگی ها و نیمه دررفتگی های مکرر مفصل آرنج که به دنبال آن سبب آسیب به عصب اولنا می‌شود
4. چسپندگی عصب اولنا در مجرای کوبیتال و درگیری آن
5. کیسه های التهابی (کیست‌ها) غشای ساینوویال مفصل و روماتیسم مفصلی که عصب اولنا را درگیر کند
6. محور طولی آرنج بیشتر از حالت معمول به نسبت محور طوی بازو به سمت خارج منحرف شده باشد (Excessive Cubitus Valgus) که سبب یک کشش تدریجی روی عصب و درگیری آن می‌شود
7. خم بودن (Flexion) طولانی مدت در ناحیه‌ی آرنج که سبب افزایش فشار بر روی عصب می‌شود
8. افزایش ضخامت بافت همبندی به نام رتیناکولوم در ناحیه‌ی آرنج و یا افزایش حجم عضله‌ی FCU (عضله‌ی فلکسور یا خم کننده‌ی مچ در سمت داخلی ساعد) که سبب فشار بر روی عصب اولنا می‌شود

 این عارضه در ورزشکاران پرتاب وزنه و دیسک، شیوع بیشتری دارد. در پرتاب وزنه یا دیسک، اندام فوقانی در Flexion آرنج (خمیده)، Extension مچ (خمیده به سمت پشت) و Abduction  بازو است که در این حالت فشار زیادی بر روی عصب وارد می‌شود.

نوع آسیب از لحاظ تقسیم بندی انواع آسیب های عصبی ، neuropraxia است که به معنی وجود یک فشار بر روی عصب است که برای درمان باید این فشار برداشته شود.

 علائم عارضه گیر افتادگی عصب اولنا

علائم حسی که بیشترین شیوع را دارند و عبارت اند از  :

1. درد و بی حسی در محل هایی که عصب دهی حسی آنها توسط عصب اولنا است (شامل حس انگشت کوچک و نیمه‌ی داخلی انگشت حلقه )
2. کرخت بودن و زیادی حساس شدن پوست نواحی مربوطه (شامل حس انگشت کوچک و نیمه‌ی داخلی انگشت حلقه)
3. درد مبهم هنگام فعالیت و حتی در حین استراحت
4. انتشار درد به شانه و آرنج
5. علائم بیمار، با فعالیت تشدید شده و با استراحت کاهش می‌یابد
6. مختل شدن حس دست، مخصوصا در نواحی مربوط به دو انگشت 4 و 5

(نواحی عصب دهی حسی توسط عصب اولنا یا همان محل توزیع حسی عصب اولنا در شکل زیر رنگی شده‌اند)

علائم حرکتی عبارت اند از :

• ضعف و از بین رفتن برجستگی عضلانی در بخش داخلی کف دست
• ضعف در عضله اداکتور شست (عضله نزدیک کننده شست به کف دست)
• ضعف در عضلات لومبریکال 3 و 4 (عضلات کف دستی)
• بروز اختلال Claw Finger  (انگشت پنجه‌ای مثل پنجه‌ی حیوانات) انگشتان کوچک و حلقه (به این اختلال، Bishop`s Hand نیز گفته می‌شود). این اختلال را در شکل زیر مشاهده می‌کنید

• یکی از اولین علائم گیرافتادگی عصب اولنا، کاهش توانایی در دور کردن انگشت کوچک از سایر انگشتان است‌ Abduction of little finger))
• قدرت دست به طور کلی کاهش می‌یابد و فرد در کارهایی مثل خوب گرفتن اجسام در دست با مشکل مواجه خواهد شد

تست های لازم جهت تایید درگیری عصب اولنار :

• تست فلکشن آرنج (Elbow Flexion Test) :

آرنج را کامل خم می‌کنیم (Full Flexion) و مچ را کامل به سمت پشت خم می‌کنیم (Full Extension) و به مدت سه دقیقه این حالت را حفظ می‌کنیم.

مثبت شدن تست با درد و کرختی در محل های توزیع عصب اولنا همراه است .

(نحوه‌ی انجام تست را در شکل زیر مشاهده می‌کنید)

تست Tinel`s Sign :

ضربه زدن در ناحیه‌ی مجرای کوبیتال انجام می‌شود.

درد و بی‌حسی در محل توزیع عصب اولنا، نشانه‌ی مثبت شدن تست است.

(نحوه‌ی انجام تست را در شکل زیر مشاهده می‌کنید)

مثبت شدن Upper Limb Tension Test عصب اولنا (ULTT) تستی است که در آن، اعصاب اندام فوقانی تحت کشش قرار داده می‌شوند تا اگر درگیری یا گیرافتادگی در مسیر آنها وجود دارد، مشخص شود :  

نحوه‌ی انجام تست به این صورت است که انگشتان در اکستنشن، مچ در اکستنشن و انحراف به سمت رادیال، آرنج در فلکشن(خمیده) و شانه در ابداکشن و چرخیده به خارج قرار می‌گیرند و اگر در این حالت درد و بی‌حسی در محل توزیع عصب اولنا داشته باشیم ، نشان دهنده‌ی درگیری آن است.

فشار بر روی عصب اولنا در محل اپی کوندیل داخلی استخوان بازو، باعث ایجاد بی‌حسی در مسیر عصب می‌شود.

حرکات همزمان مچ و آرنج نیز سبب تشدید علائم بیمار می‌شوند.

(نحوه‌ی انجام تست را در شکل زیر مشاهده می‌کنید، به این صورت که فرد وضعیت زیر را به خود میگیرد تا علائم را ببینیم)

تشخیص افتراقی : با گرفتن نوار فعالیت عضله (EMG) و نوار عصب (NCV) علاوه بر تایید عارضه، احتمال وجود مشکلاتی مثل سندرم خروجی قفسه سینه (TOS) و یا گیرافتادگی های ریشه های گردنی (خصوصا ریشه های C8 و T1) که علائمی مشابه با درگیری های عصب اولنا دارند نیز رد می‌شود.

درمان های غیر جراحی و فیزیوتراپی :

ابتدا باید علائم بیمار را کاهش داد، به این منظور اقدامات زیر را انجام می‌دهیم :

تجویز استراحت برای آرنج.

استفاده از یک آتل برای بی‌حرکتی موقت و کاهش علائم؛ به این صورت که در وضعیت 30_40 درجه آرنج خمیده (Flexion) آتل را می‌بندیم و نیز بهتر است جهت شل شدن عضله‌ی فلکسور کارپی اولناریس یا FCU ( خم کننده مچ به جلو و داخل )، مچ دست نیز در آتل قرار گیرد.

جلوگیری از حرکات شدید و تکراری آرنج خصوصا حرکت خم کردن آرنج یا همان Flexion آرنج.

استفاده از یک پد نرم برای آرنج به صورت مداوم، خیلی می‌تواند مفید و تاثیر گذار باشد. (شکل زیر)

انجام Nerve Gliding (حرکت عصب در درون غلاف خود و در طی مسیرش)، هنگامی آغاز می‌شود که علائم عارضه در حرکت Flexion آرنج (خم کردن آرنج) و Extension مچ (خم کردن مچ به سمت عقب) و هم چنین Supination ساعد (چرخش ساعد به خارج)، به صورت متناوب بروز کند.

)در شکل زیر نحوه‌ی حرکت یا Gliding عصب اولنا را مشاهده می‌کنید)

در آزاد کردن بافت نرم (Soft Tissue Manipulation)، جهت آزادسازی عضلات فلکسور (خم کننده به جلو) ساعد، تاکید بیشتر باید بر آزادسازی محل گیرافتادگی عصب اولنا در نزدیکی مجرای کوبیتال صورت بگیرد. برخی مواقع در عضلات پروناتور ترس و فلکسور کارپی اولناریس (اولی یک عضله اصلی در چرخاندن ساعد به داخل و دومی هم خم کننده‌ی مچ به سمت جلو و داخل است)، التهاب ایجاد شده که زمینه را جهت فشردگی عصب اولنا فراهم می‌کند‌، در چنین شرایطی آزادسازی این عضلات نیز باید انجام شود.

پرهیز از قرار گیری در وضعیت های خمیدگی کامل آرنج (Full Flexion) و جلوگیری از وارد آمدن نیروهایی که در راستایی هستند که زاویه داخلی بین راستای بازو و راستای ساعد را افزایش می‌دهند (Valgus Stress).

شروع تمرینات ثباتی خصوصا در عضلات ثبات دهنده آرنج مثل  پروناتور ترس و فلکسور های مچ دست. این عضلات در هنگام فعالیت به رباط داخلی جانبی آرنج برای ایجاد ثبات در بخش داخلی آرنج کمک می‌کنند. (در شکل یک نمونه تمرین برای به کارگیری و تقویت عضله پروناتور ترس  و نیز یک نمونه تمرین برای تقویت فلکسور های مچ مشاهده می‌کنید)

با کاهش علائم، بیمار به تدریج به فعالیت های ورزشی و شغلی خود باز می‌گردد.

درمان جراحی گیر افتادگی عصب اولنا

معمولا درمان محافظه کارانه 90 درصد مواقع موفقیت آمیز است ولی در صورت عدم پاسخ‌دهی، جراحی صورت می گیرد.

روشهای جراحی شامل جابه‌جایی عصب، آزاد کردن رباط جانبی داخلی، برداشتن اپی کوندیل داخل استخوان بازو و یا قطع اتصال عضله FCU (خم کننده مچ به جلو و داخل) از استخوان بازو می‌باشد و در اکثر مواقع از مورد آخر استفاده می‌شود.

در صورتی که تمایل دارید می توانید پرسش خود را از طریق سایت زتاطب از متخصص فیزیوتراپی بپرسید.

در صورت داشتن سوال از لینک  پرسش و پاسخ ، سوال خود را مطرح نمایید.