اوستئوارتریت ( آرتروز ) در زانو عملا در همه افراد بشر با افزایش سن رخ می دهد. در عده ای ممکن است با علائم و مشکلات قابل تحمل ، زانو تا آخر عمر بدون مشکل چندانی عملکرد خود را برای راه رفتن و فعالیت های ضروری حفظ نماید .
اما در صورتی که مفصل از ابتدا دچار انحراف باشد یا در جریان آرتروز دچار انحراف شود ، و یا اگر بعللی مثل شکستگی ، پارگی رباط یا منیسک درست درمان نشده ، مفصل از سنین پائین رو به آرتروز برود ، یا عضله چهارسر ضعیف باشد و اقدامی جهت تقویت نشود و یا در بیماریهای التهابی مفصل ، شدت آرتروز و علائم آن عملا فرد مبتلا را دچار ناتوانی واضح نموده و نیاز به اقدامی در جهت برگرداندن بیمار به توانایی راه رفتن مناسب وجود خواهد داشت .
اگر مسائل فوق وجود داشت و آرتروز زانو بحدی رسید که به درمان های طبی پاسخ نداده و درد و ناتوانی شدید فرد را تهدید به زمین گیر شدن می نماید ، در موارد درست انتخاب شده ، تعویض مفصل زانو و کارگذاری پروتز مفصل مصنوعی عملی بسیار موفق است که باعث افزایش کارآیی بسیار خوبی میشود .
در این جراحی به‌جای غضروف زانو که در جریان آرتروز از بین رفته است، غضروف مصنوعی گذاشته میشود . غضروف مصنوعی در واقع از موادی است که اصطکاک بسیار کمی با هم دارند که معمولا برای انتهای استخوان ران از جنس فلز و برای انتهای استخوان ساق از نوعی پلیمر استفاده می شود . ممکن است برای جایگزینی سطح مفصلی کشکک زانو هم از پروتز پلیمری استفاده نمود اما به صورت معمول با توجه به جنبه های فنی مسئله این کار انجام نمی‌شود ، اما اقداماتی بر روی کشکک انجام میشود که کاهش مشکلات و نیاز حرکتی لازم را تامین نماید .
شکل شماتیکی از تعویض مفصل زانو ( سمت چپ ) و روش جراحی ( سمت راست )
زانوی دچار آرتروز در سمت راست و تعویض مفصل شده در سمت چپ
قطعات مفصل مصنوعی باید به استخوان اتصال محکمی داشته باشند که در مورد مفصل مصنوعی زانو این اتصال با استفاده از سیمان ارتوپدی تامین می شود. این اتصال در اثر فشار های مداوم به تدریج رو به شل شدگی می رود تا زمانی که قطعات مفصل مصنوعی شل می شوند loosening در این حالت مفصل دردناک شده و کارآیی خود را از دست داده و تعویض مجدد مفصل باید انجام شود. برای اجتناب از این موضوع لازم است از فشار های زیاد به مفصل اجتناب شود یعنی عضله چهارسر زانو باید قوی باشد و از فشار های بیش از حد به زانو اجتناب شود و به همین دلیل افراد با وزن بالا کاندید مناسبی برای تعویض مفصل زانو نمی باشند. همچنین معمولا در افراد زیر 65 سال مناسب نیست زیرا قاعدتا کار به تعویض مجدد مفصل می رسد و البته این افراد فعال تر و دارای نیاز های حرکتی بالا می باشند اما سن چندان شاخص مهمی نیست هر فردی که در اثر آرتروز زانو به مرحله ناتوانی شدید برسد و از نظر عمومی منع جراحی نداشته باشد و عفونت در بدنش نداشته باشد می تواند کاندید تعویض مفصل زانو شود.
به صورت معمول عمر متوسط کارکرد مفصل مصنوعی زانو با تکنولوژی و تکنیک های فعلی حدود 10 تا 15 سال بر آورد می شود اما مواردی که بیش از 20 سال کار کرده است در حال حاضر وجود دارد . تعویض مجدد مفصل زانو قابل انجام است اما عموما عمر کمتری دارند .
تعویض مفصل یک کمپارتمان
یکی از انواع تعویض مفصل زانو تعویض مفصل یک کمپارتمان Unicompartment یا تعویض مفصل نیمه داخلی زانو می باشد ، بخصوص در کشور ما که زانوی پرانتزی نسبتا شایع است در دهه 50 تا 60 عمر افرادی هستند با زانوی پرانتزی نسبتا شدید و آرتروز و تخریب غضروفی در نیمه مدیال زانو که بعلت ایجاد آرتروز پیشرفته کاندید مناسب جراحی اوستئوتومی برای اصلاح انحراف نمیباشند و از طرفی نیز آرتروز به مرحله ناتوان کننده رسیده است و از طرفی سن ایشان نیز برای تعویض مفصل زانو پائین است ، در واقع با بینش خرید چند سال وقت ، تعویض مفصل نیمه طراحی شده است که فقط نیمه مدیال زانو تعویض مفصل میشود تا تعویض مفصل کامل انجام نشود و ساختار کلی زانو به هم نخورد ، البته تعویض مفصل نیمه ، عمری دارد که پس از آن تعویض مفصل زانو باید انجام شود و در این میان 5 تا 10 سال زمان بدست آمده است .
تعویض مفصل مجدد
اما چرا این همه سالم نگه داشتن تعویض مفصل زانو مهم است؟ علت اینکه پس از تمام شدن عمر تعویض مفصل اغلب استخوان های زانو در محل مفصل تا حد زیادی تخریب و بی کیفیت می شوند، در تعویض مجدد مفصل باید از پروتزهای بزرگتر با پایه های طویل و نیز بخشهای جایگزین استخوان استفاده نمود و پروتز خیلی پرهزینه تری است و البته عمر آن هم عموما از تعویض مفصل معمولی کمتر است .
تعویض مفصل عادی ( بار اول ) primary در راست و نوع تعویض مجدد Revision در چپ .
بالا پروتزها و گرافی در پائین
