یکی از شایع ترین اختلالات ناحیه آرنج، درگیری اتصالات فوقانی عضلات اکستانسور مچ دست می باشد که با نام های "آرنج تنیس بازان (تنیس البو) یا " التهاب کنید خارجی استخوان بازو" شناخته میشود. آرنج تنیس بازان در واقع یکی از تاندونیت های )التهاب تاندون عضلات ( ناحیه آرنج محسوب میشود و حدود ۷ درصد کل آسیب های ورزشی را به خود اختصاص می‌دهد. سن شایع بروز آن ۴۰-۵۰ سالگی است. تنیس البو یک عارضه پایدار میباشد یعنی بهبودی خود به خودی با گذر زمان اتفاق نمی افتد و حتما نیاز به درمان دارد. اغلب این افراد به درمان های فیزیوتراپی پاسخ می‌دهند و به ندرت به جراحی نیاز پیدا میشود.
آناتومی و بیومکانیک آرنج و بافت های مرتبط:
مفصل آرنج از اتصال استخوان های باز و ساعد (زند زیرین) تشکیل شده است (مفصل هومرواولنار) و فقط در دو جهت خم شدن و صاف شدن حرکت دارد.
عضلات باز کننده مچ دست و انگشتان توسط تاندون مشترکی از کندیل خارجی استخوان بازو منشا می‌گیرند، طول ساعد را طی میکنند و در نهایت به دست و انگشتان متصل می‌شوند. این عضلات بطور دقیق شامل عضلات اکستنسور کارپی رادیالیس بلند و کوتاه، اکستنسور مشترک انگشتان، اکستنسور انگشت کوچک و اکستنسور کارپی اولناریس میباشند. عمده عملکرد این عضلات بر روی دست و انگشتان میباشد و نفش کمی در حرکات خود مفصل آرنج ایفا میکنند.
مکانیسم آسیب:
تاندونیت های ناحیه آرنج اغلب منشا غیرضربه ای دارند و با "استفاده و حرکات مکرر" ایجاد می‌شوند بنابراین شروع درد در این افراد تدریجی است. دو علت شایع تاندونیت در این ناحیه :
- مهمترین علت، وارد شدن ضربه های کوجک و میکروسکوپی مکرر در اثر انجام حرات تکراری مچ دست میباشد. در اثر این آسیب های میکروسکوپی تخریب بافتی صورت می‌گیرد و فیبرهای کلاژن شروع به شکسته شدن میکنند. در برابر این تخریب بافت واکنش می‌دهد و کلاژن سازی را آغاز میکند. کلاژن های جدید غیربالغ بوده و در اثر آسیب های بعدی مجدد می‌شکنند و چون فرصت کافی برای ترمیم کامل وجود ندارد، بافت غیر طبیعی تشکیل میشود که انعطاف پذیری کمتری دربرابر نیروها دارد . در چنین شرایطی بافت ها به یک پروسه التهابی مزمن وارد می‌شوند.
- عامل بعدی افزایش سن میباشد . در افراد بالای ۳۵ سال امکان بروز تاندونیت بیشتر است. در اثر افزایش سن و پیری خونرسانی بافت ها کاهش می یابد و به دنبا آن تغییرات تخریبی در آنها آغاز میشود. بنابراین ساختمان بافتی تاندون ها دچار کاهش انعطاف پذیری بافتی میشود و تحمل نیروهای قبل را ندارد. در این شرایط فرد حتی با فعالیت های عادی روزمره می‌تواند به این عارضه مبتلا شود.
تاندون عضله باز کننده کوتاه مچ دست (extensor carpi radialis brevis)، شایع ترین تاندون درگیر در این عارضه می باشد. حرکات مکرر باعث میشود این عضله روی برجستگی سر استخوان رادیوس کشیده شود و به تدریج سبب التهاب و این عارضه شود.
تشخیص و علائم:
- درد کندیل خارجی که ممکن است به پشت ساعد و دست هم کشیده شود. گاهی درد در انگشتان میانی هم گزارش میشود.
- شروع درد تدریجی است و احتمالا مرتبط با فعالیت هایی مانند بازی تنیس، هرس کردن در باغبانی و حرکات مکرر مچ دست در خانم های خانه دار و... می باشد.
- حرکات خم کردن مچ دست در وضعیتی که آرنج صاف است باعث کشیده شدن عضلات درگیر و درنتیجه تولید درد میشود.
- انجام حرکت اکستنشن مقاومتی مچ دست سبب تولید فشار و نیرو در عضلات درگیر و درنتیجه بروز علائم میشود.
- لمس کندیل خارجی استخوان بازو و محل خود عضلات درگیر )عمدتا دو بند انگشت پایین تر از کندیل خارجی) دردناک است . در این نواحی ممکن است قرمزی و گرما نیز در این ناحیه حس میشود.
- اگر بیمار دستش را مطابق تصویر زیر وضعیت دهی کند، بطور اختصاصی عضله اکستانسور کارپی رایالیس کوتاه کشیده میشود و اگر لمس محل اتصال این عضله به کندیل خارجی استخوان بازو نیز دردناک گزارش شود، این تست مثبت است و بیمار مبتلا می باشد.
درجه بندی عارضه تنیس البو:
درجه اول: درد آرنج فقط حین فعالیت ایجاد میشود و علائم اغلب آنقدری کم و گذرا هستند که توسط بیمار نادیده گرفته می‌شوند.
درجه دوم: انجام فعالیت درد بیشتری در محل کندیل خارجی بازو و سر استخوان رادیوس ایجاد میکند، این درد پس از فعالیت نیز باقی میماند و از بین نمی‌رود.
همچنین قسمت خارجی آرنج گرم و ملتهب و حساس به لمس می باشد. درد معمولا تا ساعد و مچ دست نیز انتشار می یابد و در برخی مواقع به سمت شانه و بازو هم می‌رود.
درجه سوم: فعالیت های ساده و روزمره بیمار مانند باز کردن قفل در با کلید هم دردناک و مختل میشود.
درمانفیزیوتراپی تنیس البو
درمان فیزیوتراپی تنیس البو در دو مرحله حاد و مزمن انجام می شود.
مرحله حاد
در شرایط حاد، درد به ساعد ، دست و گاهی خلف بازو کشیده میشود و هنگام استراحت هم وجود دارد . هدف درمان در این مرحله تسریع پیشرفت روند التهاب و رفع درد میباشد:
- تجویز استراحت برای بیمار: بهترین وسیله برای بی حرکتی و کاهش آسیب ، اسپیلنت wrist cock up می باشد که مچ و انگشتان را بی حرکت میکند اما آرنج متحرک می ماند. البته بیمار طی روز باید چند بار اسپیلنت را باز کند و نرمش و حرکات بسیار ملایم انجام دهد.
- کاهش درد و التهاب : جریان های الکتریکی )به ویژه جریان (high voltage و گذاشتن پک یخ یه چند بار درروز می‌توانند در کاهش درد و التهاب موثر باشند.
- استفاده از تکنیک های تیپینگ (چسباندن نوارهای چسب مخصوص)
درصورتی که این روند به خوبی طی شود بیمار در کمتر از ۳تا۵ روز وارد مرحله مزمن میشود.
مرحله مزمن:
موضعی شدن درد در ناحیه خارجی بازو و عدم وجود درد در وضعیت استراحت نشانه وارد شدن بیمار به این مرحله است.
- کاهش درد و التهاب باقی مانده: پک گرم یا یخ، جریان های الکتریکی (تنس و دیاداینامیک) ، مسکن های ضد التهابی و اولتراسوند همراه با تمرینات کششی و شاک ویو تراپی همگی به رفع التهاب مزمن و بازسازی سریعتر کمک میکنند.
- ماساژ عرضی و عمقی فریکشن (deep transverse friction massage) : این نوع ماساژ هم اثرات مکانیکی بر بافت دارد و فیبر های نابالغ ایجاد شده در پروسه ترمیمی را جهت دهی میکند و اثرات هم افزایش جریان خون دارد و ترمیم آسیب های میکروسکوپی را تسریع می‌بخشد. این ماساژ می‌تواند چند بار در روز توسط خود بیمار در منزل انجام شود.
روش انجام این نوع ماساژ: بیمار مچ دست را خم میکند و آرنج صاف است و سطح پشتی ساعد بیمار بالا قرار می‌گیرد(pronation ) . سپس با انگشت شست دست مقابل روی عضله ی مورد نظر (دو بند انگشت پایین تر از کندیل خارجی بازو) از محیط به مرکز یک فشار متوسط بطور رفت و برگشت اعمال میکند. انجام این ماساژ نیز چند بار در روز توصیه میگردد . باید توجه داشت تنظیم میزان فشار در این ماساژ اهمیت دارد و نباید کمتر یا بیشتر از حد باشد بنابراین یادگیری صحیح آن نیازمند این است که بیمار این نوع ماساژ را ابتدا توسط فیزیوتراپیست دریافت و سپس آموزش ببیند.
- تقویت عضلانی: به محض اینکه علائم عارضه بهبود یابد و بیمار در حرکات مقاومتی و کششی درد نداشته باشد، تمرینات تقویتی آغاز میشود. یکی از تمرینات موثر در این عارضه انجام حرکات اکستنشن مچ می باشد. در مراحل اولیه بیمار جسم یا وزنه ای در دست می‌گیرد و مچ دستش را به سمت بالا خم میکند (تصویر چپ) و در مراحل بعدی، بیمار مچ دستش را از وضعیتی که به بالا خم شده است به آرامی پایین می آورد. )تصویر وسط) تمرین موثر دیگر، گرفتن میله ای در دستان و چرخاندن میله با مچ دست ها به سمت تنه خود میباشد. (تصویر سمت چپ)
- تمرینات کششی: با افزایش انعطاف پذیری بافت می‌توان آسیب های میکروسکوپی به تاندون را کاهش داد؛ کشش در ابتدا باید ملایم و بی درد باشد.
- اصلاح و تغییر فعالیت ها
counterforce brace:در ابتدا برای بازگشت بیمار به فعالیت های قبلی من جمله بازگشت ورزشکار به بازی تنیس ، باید از این بریس برای محافظت بیشتر استفاده کرد.
- در تنیس بازان ، انجام صحیح ورزش و استفاده از راکت مناسب تر می‌تواند احتمال بروز آسیب را به حداقل برساند. قطر دسته راکت بیشتر باشد، سیم های راکت خیلی سفت نباشند، از ضربات مرکزی تر استفاده شود (یعنی حین ضربه ی پشت-دست، توپ در نقطه مرکز راکت قرار بگیرد)، انعطاف پذیری راکت مناسب باشد و در آخر نیز عضلات مربوطه قدرت کافی داشته باشند.
- توصیه میشود قبل از فعالیت مرتبط، عضلات را تحت کشش ملایم و چند دقیقه ماساژ قرار داد تا بافت آماده فعالیت شود.
- در کارهای خانگی مانند جارو زدن و ظرق شستن ، از حرکات مکرر و طولانی مدت آرنج و مچ پرهیز شود و زمان استراحت کافی بین فعالیت ها قرار داده شود. همچنین بهتر است حین انجام این فعالیت ها، آرنج کمی خم باشد و کامل صاف نگه داشته نشود.
پیشگیری از ابتلا به تنیس البو:
با توجه به شیوع بالای این عارضه به ویژه در خانم های خانه دارو ورزشکاران، بهتر است این افراد نیز تمرینات ذکر شده را برای پیشگیری بطور متناوب انجام دهند و همچنین درصورت إحساس اولیه درد در این ناحیه سریعا مراجعه کنند و نگذارند درد کهنه شود.
در صورتی که تمایل دارید می توانید پرسش خود را از طریق سایت زتاطب از متخصص فیزیوتراپی بپرسید.
در صورت داشتن سوال از لینک پرسش و پاسخ ، سوال خود را مطرح نمایید.