شکستگی و انواع آن

نیروهای وارد بر اندام و استخوان می تواند باعث شکستگی شود، در واقع وظیفه استخوان که حفظ شکل اندام است در برابر نیروهای تغییر شکل دهنده، دچار چالش میشود. تا مدتی می‌تواند مقاومت کند و نیرو را مستهلک کند، اما بعد از آن بخش مقاوم یعنی کورتکس در اثر نیرو دچار گسیختگی می‌شود. پس شکستگی یعنی گسیختگی کورتکس استخوان. این گسیختگی به صورت خط سیاه در زمینه سفید کورتکس متراکم در رادیولوژی معمول قابل مشاهده است .

 هم بخش کورتیکال استخوان وهم استخوان اسفنجی توسط استئوبلاست‌ها یعنی سلول‌های استخوان‌ساز ساخته می‌شوند . شکل استخوان‌ها و اینکه کدام بخش کورتیکال و کدام بخش اسفنجی باشد ، توسط ژنتیک و تون عضلات اطراف و نیروهای وارد بر استخوان تعیین می‌شود . به صورت میکروسکوپی عملا فرقی باهم ندارند اما در استخوان اسفنجی تیغه‌های استخوانی به صورت شبکه پر تخلخل قرار دارند اما در مورد استخوان کورتیکال لایه‌های بدون فضا به هم چسبیده و یک صفحه متراکم کلفت سیلندری در شفت استخوان‌های بلند و یک جدار پوشاننده در مناطق اسفنجی ایجاد می‌کنند .

  بافت استخوانی در نمای سلولی مولکولی یک کومپوزیت است ، بخشی از آن با استفاده از رسوب بلوک‌های کلسیم فسفات بر روی ساختار پروتئینی توسط اوستئوبلاست‌ها در برابر فشارCompression   باید مقاومت کند ، بخشی از آن به واسطه الیاف کلاژن باید در برابر نیروی گسیلنده  Tension مقاومت کند ، و این جزء در استخوان‌ها ضعیف تر است . به این ترتیب در استخوان‌های بلند بیشتر شکستگی‌هایی که در شفت کورتیکال رخ می‌دهد در اثر نیروهای گسیلنده است .

انواع شکستگی بر اساس مکانیسم شکستگی و شکل شکستگی 

شکستگی مارپیچی 

 یکی از شایع ترین شکستگی‌های شفت استخوان‌های بلند ، شکستگی در اثر نیروی چرخشی است . نیروی گسیلنده حاصل از چرخش ، می‌تواند بر مقاومت استخوان در برابر تنشن غلبه کرده و یک شکستگی مارپیچی Spiral ایجاد نماید که علامت آن در رادیولوژی ، نوک تیز قطعات استخوانی است .

شکل 1 : شکستگی مارپیچی  Spiral  در اثر نیروی چرخشی . به نوک تیز قطعات اصلی در بالا و پائین توجه فرمائید

 شکستگی عرضی  

 شکستگی عرضی Transverse در شفت استخوان‌های بلند ، در اثر خمش Bending ایجاد می‌شود ، این خمش ممکن است مثل نیروی چرخشی به صورت غیرمستقیم وارد شود یا در اثر ضربه مستقیم استخوان خم شود ، این خمش باعث می‌شود در یک سمت استخوان نیروی کومپرشن و در سمت مقابل نیروی تنشن ایجاد می‌شود که شکستگی از همین سمت تنشن شروع شده و گسترش می‌یابد تا تکمیل شود . شکستگی در این حالت عرضی است .

 در اثر ترومای مستقیم مثلا برخورد سپر اتوموبیل با ساق پا یا ضربه چماق به استخوان اولنار ساعد و یا استخوان بازو ، اگر شدت ضربه فقط در حد شکستگی باشد ، شکستگی عرضی ایجاد می‌شود و اگر خیلی شدید باشد با خرد شدگی همراه خواهد بود . ضربه مستقیم هم در واقع در محل باعث خم شدگی استخوان و شکست در ناحیه دچار تنشن می‌شود ، یعنی در نقطه مقابل فشار به استخوان شکستگی شروع شده و گسترش می‌یابد تا کامل شود .

شکل 2 : شکستگی عرضی در اثر نیروی غیرمستقیم خمشی  Bending  و یا ضربه مستقیم Taping 

شکستگی مایل 

 ترکیب نیروی چرخشی و خمش باعث شکستگی مایل Oblique و یا ترکیب مایل و عرضی می شود .

شکل  3 : شکستگی مایل ، ترکیبی از وارد شدن نیروی غیرمستقیم شدید چرخشی و خمشی  Torsion+Bending

شکستگی عمودی در اثر کومپرشن 

شکستگی در اثر کومپرشن عمدتا در متافیزها رخ میدهد یعنی جائیکه استخوان به علت نازکتر بودن کورتکس در کومپرشن هم ممکن است دچار شکست شود . خط شکستگی معمولا عمودی است و  یا فرو رفتگی بخشی از سطح مفصل ایجاد می‌شود. نوع دیگری از آن در مهره‌های ستون فقران بخصوص کمر در افراد دچار پوکی استخوان و در اثر فشار عمودی زمین خوردن به پشت ، و به صورت حکع شدن تنه مهره خود را نشان می‌دهد .

شکل 4 :  شکستگی کومپرشن بدنه مهره کمری   

شکستگی  5  :  شکستگی‌های عمودی یا فرورفتگی سطح مفصل در انواع شکستگی در پلاتو تیبیا یعنی بخش بالایی ( پروگزیمال ) استخوان ساق در مفصل زانو 

شکستگی در اثر کشیدگی  Traction :  

  در مناطقی که تاندون یا رباط محکمی به استخوان چسبیده ، ممکن است کشیدگی شدید ، به جای پارگی تاندون یا رباط موجب کندگی استخوان شود . این نوع شکستگی هم عموما عرضی است اما با توجه به محل‌های خاص وقوع شناخته می‌شوند .

مثل شکستگی انتهای استخوان اولنار در آرنج (زائده اوله‌کرانون Olecranon )  که در خم شدن شدید در برابر فشار تاندون عضله سه سر بازو پیش  می‌آید اگرچه که ممکن است در اثر ضربه مستقیم هم پیش آید ؛  شکستگی عرضی قوزک داخلی و خارجی که در اثر پیچ‌خوردگی مچ پا و کشیدگی رباط بر روی استخوان ایجاد می شود .

شکل 6 : سمت راست : شکستگی اوله‌کرانون    سمت چپ : شکستگی قوزک داخلی

طبقه بندی شکستگی‌ها بر حسب شدت خرد شدگی و اهمیت آن 

  شکستگی به عنوان یک بافت زنده ، پس از شکستگی باید بتواند جوش بخورد . این مسئله بسیار بستگی به جریان خون قطعات شکستگی دارد . مشخصا هرچه خون‌رسانی به قطعات شکستگی بیشتر باشد ، سلول های استخوانی بیشتری زنده مانده و در روند ترمیم شرکت می‌کنند .

 جریان خون استخوان از دو محل تامین می‌شود: اول عروقی که در سطح و در داخل استخوان حرکت می‌کنند و دوم از عضلاتی که به استخوان چسبیده‌اند .

 به صورت معمول در خارج از مفصل یعنی در تمام دیافیز و متافیز ، عضلات به استخوان‌ها چسبیده‌اند . یعنی اگر شکستگی ساده و استخوان فقط دو تکه شده باشد ، اگرچه عروق داخل استخوان قطع می‌شوند اما از عضلات خون‌رسانی به هر دو قطعه برقرار است ، مگر اینکه به علت شدت نیروی وارده در زمان شکستگی و حرکت شدید استخوان در اثر نیروی شکستگی بخشی از عضلات هم از استخوان کنده شده باشند . به همین دلیل است که هرچه شکستگی با شدت بیشتری رخ دهد اختمال جوش‌نخوردگی استخوان بیشتر می‌شود.

در متافیز به علت جریان خون بهتر داخلی به علت وجود مغز استخوان اسفنجی بیشترین احتمال جوش‌خوردگی وجود دارد ، اما در نواحی داخل مفصلی که چسبندگی عضلانی نداریم بخصوص در مورد سر و گردن استخوان ران در مفصل هیپ ، با آسیب عروق خونی سطح و داخل استخوان در اثر شکستگی به شدت احتمال جوش‌نخوردگی بالا می‌رود . همچنین در ناحیه مچ دست که استخوان اسکافوئید و لونیت کاملا داخل مفصلی هستند و در مچ پا که بخش بزرگی از استخوان تالوس داخل مفصلی است عوارض ناشی از کمبود خون‌رسانی به قطعات شکستگی شایع است .

 در پاراگراف قبلی گفتیم هر چه شدت نیروی منجر به شکستگی بیشتر باشد، بخش بیشتری از استخوان را از اتصال به نسج نرم محروم می‌کند و در نتیجه روند جوش‌خوردگی مشکلتر می‌شود .

 شاید مهمترین نمود میزان نیروی وارده منتج به شکستگی ، شدت خردشدگی باشد . بر خلاف یک تصور غلط هرچه استخوان قویتر باشد احتمال خردشدگی بیشتر می‌شود ، البته در مورد استخوان قویتر شکستگی دیرتر رخ می‌دهد اما در صورت وقوع ممکن است بر حسب انرژی وارده ، خردشدگی بیشتری رخ دهد. در واقع هرچه استخوان در برابر شکستگی بیشتر مقاومت کند ، نیروی بیشتری در آن متمرکز شده و با شکستگی آزاد شده و احتمال خردشدگی را بالا می‌برد .

 اگر خط شکستگی به صورت ساده استخوان را به دو قسمت تقسیم کند ، شکستگی ساده Simple نامیده می‌شود . اگر یک قطعه یا چند قطعه اضافی جدا شود ، شکستگی با خردشدگی Comminuted نامیده میشود . و مشخص است که اگر در اثر شدت نیروی وارده این قطعات خرد شده از بافت نرم جدا شوند ، فاقد جریان خون شده و سلول‌های آنها مرده و به شدت جوش‌خوردگی را دچار اختلال می‌کنند . در بدترین حالن ممکن است یک قسمت کاملا خرد شده یا جدا شده بین دو طرف استخوان قرار گیرد که شکستگی Segmental نامیده می‌شود .

شکل 7 :  سمت راست : شکستگی ساده  Simple  عرضی مایل در شفت فمور .  وسط : شکستگی مارپیچی Spiral با خرد شدگی .   سمت چپ :  شکستگی Segmental

شکل 8 : تقسیم بندی AO  در مورد انواع شکستگی . ستون 1 شکستگی های مارپیچی هستند و هریک در ردیف خود بهترین پیش‌آگهی را دارند ، چرا که شکستگی مارپیچی نسبت به بقیه با شدت نیروی کمتری ایجاد می‌شود و در هر ردیف بهترین از نظر احتمال عوارض کمتر است . در هر ردیف از 1 به 3 عوارض بیشتر و پیش‌آگهی بدتر می‌شود . همچنین از  A به   C عوارض بیشتر و پیش‌آگهی بدتر میشود . در گروه A  شکستگی ساده Simple  است ؛ در ردیف B شکستگی با خردشدگی  Comminuted  است یعنی قطعات دو طرف کل ناحیه شکستگی بعد از جااندازی حداقل در یک نقطه با هم در تماس خواهند بود. در ردیف C شکستگی Segmental   است یعنی یک قسمت حد واسط کلا جدا شده که ممکن است سالم یا معمولا خرد شده باشد.

شکستگی باز چیست ؟

وقتی اندامی دچار شکستگی می‌شود ، یعنی محکمترین ساختار آن دچار شکست شده است ، پس آسیب به هر عنصر دیگری هم متصور است و باید بررسی شود . که یکی از این آسیب‌ها ، آسیب پوست است . باز شدن پوست که سد دفاعی اصلی است ، باعث نفوذ سیل میکروب‌ها به داخل بافت و آلودگی استخوان می‌شود . وجود هرگونه زخم در ناحیه شکستگی باعث می‌شود شکستگی تبدیل به شکستگی باز Open Fracture   می‌شود که به شدت موجب بدتر شدن عاقبت شکستگی می‌شود ، چون هم باعث احتمال عفونت می‌شود و هم با آسیب نسج نرم ، خون‌رسانی به استخوان کم شده‌ است .

جهت درخواست انجام فیزیوتراپی توسط متخصص در منزل لطفا فرم درخواست فیزیوتراپی در منزل را پر کنید.

همچنین شما می توانید سوالات پزشکی خود را به طور کاملا رایگان از پزشکان سایت بپرسید.