آمبولی چربی عارضه‌ای نادر اما بالقوه كشنده است كه عموماً پس از شكستگيهای لگن و اندام تحتانی رخ مي دهد .
شيوع كلي آن حدود 2-5/.% شكستگی‌های استخوانهای بلند است. در شكستگي هيپ حدود 4 درصد و در شكستگی‌های unstable لگن همراه با شكستگی استخوانهای بلند به حدود 10 درصد می‌رسد .
هرچه جابجايی شكستگی بيشتر ؛؛ هرچه وسعت شكستگی بيشتر
هرچه تعدد شكستگی‌ها بيشتر ؛؛ هر چه آسيب‌های همراه بيشتر
هر چه وضعيت عمومی بدتر احتمال وقوع آمبولی چربی بيشتر ميشود
پاتوژنز دقيق كاملاً مشخص نشده است . محتملترين نظريه اينكه چربيهای آزاد شده از مغز استخوان بداخل جريان خون، در ريه توسط آنزيم ليپاز تبديل به اسيد چرب مي شود كه توكسيك بوده و با تاثيرآن بر مغز و ريه روند بيماری شروع می‌شود .
اگر فرم شدید بیماری بدون درمان بماند با از دست رفتن عملکرد ریه و مغز ، بیمار جان خود را از دست میدهد .
علائم هم عمدتا در اثر درگیری ریه و مغز ایجاد می‌شوند ، یعنی اختلال اورینتیشن، هذیان ، اختلال هوشیاری و کوما به علت درگیری مغز و افت اکسیژن خون و تند شدن تنفس تا دیسترس تنفسی
عــــــلا ئـــــــم سندروم آمبولی چربی
زمان وقوع معمولاً 24-72 ساعت پس از تروما ميباشد . آگرچه كه موارد زودرس‌تر هم گزارش شده است .
علائم ريوي به صورت تاكيپنه – تنفس بيش از 30 در دقيقه - و در فرمهاي شديد به صورت ديسترس تنفسي .
علائم عمومي شامل تب – بيش از 39 درجه – و تاكيكاردي – بيش از 140 در دقيقه .
علائم مغزي ؛ در فرمهاي خفيف يا در شروع ممكن است فقط به صورت اختلال اورينتيشن ؛ پرخاشگري ؛ هذيان ؛ بي اختياري ادراری باشد . فرمهاي شديد تر به صورت اختلال هوشياري و كوما است كه عموماً سريع رخ ميدهد . درگيري شديد مغزی وريوی علت مرگ اين بيماران است . در موارد زودرس جهت افتراق از تروما به سر ميتوان همراهي تب ، تاكيكاردي ، تاكي پنه استفاده كرد .
ايجاد پتشی ( نقاط ریز قرمز ) در سينه و زير بغل و گردن و خصوصاً ملتحمه از علائم مهم تشخيصی است .
پتشی : نقاط ریز قرمز در ملتحمه پلک پائین
يافته هاي پاراكلينيكی
Hallmark سندروم آمبولی چربی PaO2 كمتر از 60 mmHg در ABG ميباشد
ممكن است انفيلتراسيون ريوی در گرافی سينه ، تغييرات در ECG ، ليپوری در آزمايش ادرار، وجود داشته باشد
پيــشگــيری و درمــــــان
بيحركتی يكی از راههای مهم پيشگيری ميباشد . عموماً از روشهای موقتی مثل آتل و كشش استفاده ميشود اما بهترين راه آن انجام فيكساسيون زودرس ميباشد كه در صورت وجود امكانات در پيشگيري از آمبولي چربی و نيز در بيماران دچار مولتيپل تروما در پيشگيری از سندروم حاد تنفسی به دنبال تروما ARDS بسيار موثر است .
اصلاح حجم داخل عروقی و در صورت لزوم خون از دست رفته واضحاً باعث كاهش بروز علائم آمبولی چربی و تخفيف آن ميشود و در پيشگيري آمبولي چربی بسيار مهم است .
تجويز O2 : اكسيژن ركن اصلي درمان است . در صورت شدت علائم و ديسترس تنفسي و يا كوما ؛ انتوباسيون و تجويز اكسيژن صد در صد لازم است
كورتيكوستروئيد تنها دارويي است كه توافق عمومي در تاثير قطعي آن وجود دارد . مكانيسمهاي متعددي منجمله تحريك جهت رشد و تمايز پنوموسيتهاي نوع II و ترشح سورفكتانت در مورد آن بيان شده است . دوز مورد نياز آن معادل 10mg/kg متيل پردنيزولون توصيه شده است . ضمناً در كساني كه مستعد آمبولي چربي هستند استفاده پروفيلاكتيك آن توصيه ميشود .
داروهايي چون اتانول ـ با غلظت %20mg در خون ـ // گلوكوز هايپر تونيك // هپارين جهت خرد كردن قطرات چربي ـ احتمالاً با فعالتر كردن ليپاز ـ ؛؛ نيز استفاده شده اند اما توافق عمومي را جلب نكرده است
درمانهاي حمايتي در ICU در مورد بيماراني كه دچار كوما ميشوند .
سندروم ديسترس تنفسي ARDS در بيماران مولتيپل تروما
گاهاً در بيماران مولتيپل تروما پس از گذشت ساعاتي از حادثه و شروع درمان بيمار به سمت ديسترس تنفسی ميرود كه ممكن است كشنده باشد .
مهمترين عوامل ايجاد كننده اين مسئله عبارتند از :
از دست دادن شديد خون و شوك هيپوولميك
آسيب احشائي بخصوص روده ها
آسيب قفسه سينه و ريه
شكستگي متعدد بويژه لگن و اندام تحتاني
درمان اين بيماران عبارتست از:
هوشياری قبلی در برابر احتمال وقوع این عارضه در افراد با ترومای متعدد با انرژی بالا مثل قربانیان جنگ، زلزله ، سقوط ، تصادف
درمان هرچه سريعتر آسیب‌ها و بی حرکتی یا فیکساسیون شکستگی‌ها، تجويز كورتيكوستروئيد، اكسيژن و در صورت شدت استفاده از دستگاه ونتيلاتور بصورت فشار مثبت PEEP