یکی از اختلالات شایعی که در اطراف مچ پا رخ می‌دهد، تاندونیت آشیل می‌باشد. این عارضه به دلیل استفاده‌ی زیاد و مکرر از مچ پا رخ می‌دهد. تاندونیت آشیل شایع‌ترین شکل تاندونیت در ورزشکاران می‌باشد. این تاندون فاقد غشای ساینوویال می‌باشد به گونه‌ای که اطراف آن را بافت همبندی به نام پاراتنون (Paratenon) می‌پوشاند. پارگی و التهاب در تاندون و یا بافت های همبند اطراف سبب بروز تاندونیت و یا پری تاندونیت (درگیری پاراتنون) می‌شود. در افراد غیر ورزشکار نیز به دلیل فعالیت های مکرر ایجاد می‌شود. این عارضه در مردان شایع تر از زنان است.
تاندون آشیل بزرگترین و ضخیم ترین تاندون بدن است که عضلات گاستروکنمیوس و سولئوس پشت ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند. این تاندون نقش مهمی در راه رفتن دارد و مشکلات آن می‌تواند اختلالات زیادی برای بیمار ایجاد کند.
نواحی درگیر در عارضه تاندونیت آشیل پا
این عارضه ممکن است در سه ناحیه ایجاد شود :
- محل چسبندگی تاندون به استخوان
- محل اتصال عضله به تاندون
- دو تا شش سانتی متر بالای محل چسبندگی تاندون به استخوان پاشنه که یک منطقه با تغذیه خونی کم است
عوامل ایجاد کننده عارضه تاندونیت آشیل
از عوامل ایجاد کننده عارضه تاندونیت آشیل می‌توان به موارد زیر اشاره نمود :
- استفاده از کفش های سفت و بدون انعطاف
- اشکالات ساختمانی مانند زیاد بودن چرخش رو به داخل ساق پا و پای صاف
- اختلالات مفصل ساکروایلیاک که سبب چرخش های ران و ساق می‌شود
- فقدان انعطاف پذیری و قدرت کافی در واحد عضلانی_تاندونی عضلات گاستروسولئوس (عضلات حجیم پشت ساق پا)
- افزایش ناگهانی در شدت تمرین در یک جلسه
- تعویض کفش پاشنه بلند به پاشنه کوتاه
- راه رفتن های طولانی مدت
ارزیابی بیماران مبتلا به تاندونیت آشیل
- تاریخچه گیری :
- اگر استفاده مکرر علت عارضه باشد بیمار شروع تدریجی درد را گزارش کرده و درد با حرکات سوپینیشن و پرونیشن پا افزایش می یابد (حرکات مربوط به پا در شکل آورده شده‌اند).
- تورم قابل ملاحظه و درد بر روی تاندون آشیل نشانه آسیب داخلی تاندونی یا تاندونیت است.
- تورم سطحی، درد موضعی و وجود صدا در حرکت دادن، نشانه درگیری بافت پاراتنون اطراف تاندون است.
- در عارضه تاندونیت آشیل، درد با فعالیت تشدید می شود و با استراحت آرام می‌شود.
معاینه فیزیکی بیمار :
- حرکت پلنتار فلکشن مقاومتی دردناک می‌باشد.
- حرکت دورسی فلکشن به صورت غیرفعال دردناک می‌باشد.
- فعالیت هایی مثل پریدن، دویدن، بالا رفتن از سربالایی، راه رفتن بر روی پنجه و یا بر روی پاشنه باعث تشدید درد می‌شوند.
تشخیص افتراقی تاندونیت آشیل
تاندونیت از پاراتاندونیت آشیل : از بیمار می‌خواهیم حرکات مچ پا را انجام بدهد. در تاندونیت نقطه حساس و دردناک جابه جا شده در صورتی که در پاراتاندونیت محل درد ثابت است.
تاندونیت آشیل از تاندونیت عضله تیبیالیس جلویی : در تاندونیت آشیل بیمار در بالا رفتن از سربالایی درد را گزارش می‌کند در حالی که در تاندونیت عضله تیبیالیس جلویی، بیمار در پایین آمدن از سرازیری درد دارد.
تاندونیت آشیل از تاندونیت عصله تیبیالیس پشتی : در تاندونیت آشیل بیمار در بالا رفتن از سربالایی درد را گزارش می‌کند ولی در تاندونیت عضله تیبیالیس پشتی ، در شروع دویدن درد گزارش می‌شود.
درمان بیماران مبتلا به تاندونیت آشیل
انواع درمانهای فیزیوتراپی برای تاندونیت آشیل پا به شرح ذیل می باشد.
- مشابه سایر تاندونیت ها در ابتدا باید کنترل کنیم که نیرو و استرس کمتری به ناحیه وارد شود. بر همین اساس تا زمانی که بیمار درد زیادی دارد از کفش پاشنه دار یا یک اسپیلنت که پا را در وضعیت پلنتار فلکشن قرار می‌دهد ، می‌توان استفاده کرد تا علائم التهابی نیز برطرف شود.
- جهت کاهش درد و التهاب می‌توان از مدالیته های مناسب فیزیوتراپی بسته به تشخیص فیزیوتراپیست مثل تنس (TENS) استفاده کرد.
- استقاده از یخ نیز در جهت کاهش درد و التهاب موثر می‌باشد.
- برای کاهش تورم ناحیه از بانداژ به همراه بالا قرار دادن پا نیز می‌توان استفاده نمود.
- تقویت عضلات اطراف مچ پا باید انجام شود :
تقویت عضلات با کارکرد های مختلف در اطراف مچ پا را در شکل های زیر مشاهده می‌کنید ( این تمرینات لزوما برای همه‌ی افراد مناسب نیستند و حتما باید تحت نظر فیزیوتراپیست برای بیمار تجویز شوند).
- در این تمرین بیمار باید پایش را در مقابل مانعی که با پایین می‌کشد (پلنتار فلکشن)، به بالا بیاورد (دورسی فلکشن) .
- در این تمرین بیمار باید پایش را در مقابل نیرویی که به سمت بالا می‌کشد (دورسی فلکشن)، به سمت پایین ببرد (پلنتار فلکشن) .
- در این تمرین بیمار باید پاهایش را در مقابل مانع به سمت خارج بچرخاند (حرکت اورژن یا چرخش خارجی پا)
- در این تمرین بیمار روی پنجه پای درگیر بلند شود و وزن بندازد ، به کونه‌ای که انگار می‌خواهد از پله بالا برود.
در مراحل بعدی درمان عارضه تاندونیت آشیل حتما باید بر کشش واحد عضلانی_تاندونی گاستروسولئوس (عضلات حجیم و اصلی پلنتار فلکسور مچ پا) تاکید ویژه نمود.
کشش این عضلات به شیوه‌های مختلف می‌تواند انجام شود که دو روش کشش این عضلات در شکل های زیر نشان داده شده‌اند :
- در محل تاندون و همچنین نقطه دردناک می‌توان از ماساژ اصطکاکی (Friction Massage) استفاده کرد.
- نحوه‌ی استفاده و کاربرد این ماساژ در شکل زیر بیان شده است.
توضیحات شکل بالا :
- شکل A ماساژ محل 2 الی 6 سانتی متر بالاتر از محل اتصال تاندون به استخوان را نشان می‌دهد.
- شکلB ماساژ محل اتصال تاندون به استخوان را نشان می‌دهد.
- شکل C ، اگر پاراتاندونیت داشتیم مچ را به دورسی فلکشن برده ، سپس تاندون را در دو طرف به دست گرفته و فشرده می‌کنیم و به سمت بالا لغزش (glide) میدهیم.
- حذف فعالیت های ورزشی تحت نظر فیزیوتراپیست، تصحیح اختلالات مفاصل اندام تحتانی و استفاده از کفش مناسب لازم می‌باشد.
- در مراحل بعدی جهت جلوگیری از بروز مجدد عارضه بهتر است که قبل از شروع تمرینات ورزشی، چند دقیقه در ناحیه مد نظر یخ قرار داده شود و از طرفی هم برای گرم کردن تمرینات کششی عضله و تاندون انجام شود.
- در آسیب های مزمن (آسیب پاراتنون) که به درمان فیزیکی و استراحت پاسخ نمی‌دهند ممکن است جراحی و آزادسازی تاندون لازم باشد.
- هنگامی که بیماران به درمان غیر جراحی پاسخ نمی‌دهند جراحی شامل باز نمودن تاندون، خروج بافت نکروز شده و ترمیم تاندون می‌باشد.
در صورتی که تمایل دارید می توانید پرسش خود را از طریق سایت زتاطب از متخصص فیزیوتراپی بپرسید.